चितवन ।चितवनको काँग्रेस राजनीतिमा कैलाश कोइराला परिचित नाम हो । हाल जिल्ला कार्यसमिति चितवनको उपसभापति उनी नेपाली काँग्रेसको १४ औं महाधिवेशनमा जिल्ला सभापतिको उम्मेदवार हुन् ।
चितवनको गीतानगरमा जन्मिएका कोइराला स्थायी रुपमा भरतपुर महानगरपालिका वडा नम्बर १० मा बस्दै आएका छन् । खरो बोल्ने, स्पष्ट विचार राख्ने र प्रजातान्त्रिक विचारका अनुयायी उनी पारिवारिक रुपमा पनि काँग्रेस पृष्ठभूमिमा हुर्किए । ‘मेरो बुबा पञ्चायती व्यवस्थाको विरोधी र अन्यायको विरुद्धमा आवाज उठाउनु हुन्थ्यो । म त्यही संस्कारबाट हुर्किएँ’ उनले कांँग्रेस राजनीतिको शुरुवाती क्षण सम्झिए ।
बुबा मनोहरि कोइराला र दाई विकास कोइरालाबाट प्रभावित उनी नेता र कार्यकर्ताको भरोसाको रुपमा आफ्नो परिवार स्थापित भएको बताउंँछन् । ‘हामीप्रति सबैको आशा भरोसा भयो, त्यो विश्वासलाई हामीले तोड्न सकेनौं र सक्दैनौं पनि’ उनले भने ।
पात्रभन्दा पनि प्रविृत्त र चरित्र विरुद्ध आफ्नो अभियान अहिलेसम्म चलिररहेको उनले सुनाए । पञ्चायतकालमा राज्यबाट मेरो घर लुटिएको बेलाको याद अझै पनि मलाई आउंँछ’ उनले बाल्यकालको त्यो क्षण सम्झिए । सानैदेखि अन्याय, अत्याचार र तानाशाही पञ्चायती व्यवस्था विरुद्ध आवाज उठाउंँदै आएका उनको शुरुवाती राजनीतिक यात्रा भने प्रेमबस्तीको स्कुले जीवनबाट नै भएको थियो ।
क्याम्पस जीवनमा बालकुमारी स्कुलमा पनि उनी नेवि संघको अध्यक्ष भए । उनले आफ्नो अध्ययनसंँगै राजनीति यात्रालाई संँगै लगे । यसबीचमा उनी प्रहरीको धरपकड र गिरफ्तारीमा कैयौं पटक परे । तर काँग्रेस र प्रजातन्त्रप्रतिको उनको निष्ठामा कमी आएन बरु झनै बढ्दै गयो ।
‘२०४६ सालमै म प्रहरीको हिरासतमा परें । सानो भनेर पछि मलाई छाडिदियो’ उनले भने । त्यसपछि सप्तगण्डकी क्याम्पसमा अखिलको गढ भएको ठाउंँमा उनी नेवि संघको अध्यक्ष भए । ‘म जिन्दगीमा जहिले पनि अप्ठेरो बाटोबाट मात्रै गुज्रिएंँ ’ उनी विगत सम्झन्छन् ।
त्यसपछि उनी नेवि संघको चितवनको जिल्ला सभापति हुंँदै नेवि संघको केन्द्रीय सभापति समेत बन्न सफल भए । ‘अर्थशास्त्र, समाजशास्त्र र राजनीति शास्त्रमा स्नातकोत्तर गरेका उनी अहिले कांँग्रेस अप्ठेरो र कमजोर अवस्थामा रहेकोमा चिन्ता व्यक्त गर्छन् । ‘अब परिवर्तन हुनुपर्छ । व्यक्तिमा परिवर्तन, कुर्चीमा परिवर्तन होइन’ उनको भनाइ छ ।
आफू राजनीतिबाट अलग्गिन नसक्ने भन्दै उनले अबको नेतृत्वले पार्टी व्यवस्थापन र समाज सुन्दर बनाउन अघि बढ्नुपर्ने तर्क गर्छन् । ‘देश र नागरिकभन्दा पार्टी ठूलो हुंँदैन ’ उनको ठम्याइ छ ।
जनताको सबै मुद्दाको सम्बोधन र नेतृत्व कांँग्रेसले गर्नुपर्ने उनको तर्क छ । ‘अब बिपीको बाटोमा जान विचारमा होइन, दर्शनमा जानु पर्छ, यथार्थतामा जानु पर्छ’ परिवर्तन आफैंबाट हुनुपर्ने भन्दै आफूले यही दर्शन अनुशरण गर्दै गएको उनी बताउंँछन् ।
राजनीति सबै नीतिहरुको पनि नीति भएकोले पार्टीको नीति, सिद्धान्त व्यवहारिक रुपमा पालना गरेमात्र पार्टी संस्थागत हुने उनको तर्क छ । झण्डै तीन दशकभन्दा बढी राजनीतिमा होमिएका उनी २०५९ को आन्दोलनमा झण्डै ज्यान गुमाउनु परेको क्षणको सम्झना गर्छन् । ‘म नेवि संघको आन्दोलनमा तीनवटा गोली टांँङबाट छिेरेर बालबाल बांँचेको मान्छे । अन्य खतरा त कति मोलियो कति राजनीतिको क्रममा’ उनी सम्झन्छन् ।
आफूले गलत प्रवृत्तिको विरुद्ध मात्रै वकालत गर्ने भन्दै उनले आफूले गरेको कामको मूल्यांकन अरुले नै गर्नुपर्ने बताए । ‘पदमा पुगेपछि कमैले मात्र बोलेको कुरा पूरा गर्छन् । तर म जे बोल्छु त्यही गर्छु । मेरो परीक्षा म आफैंले लिनेछु’ उनले भने । आफूप्रति युवाहरुको बढ्दो आकर्षण भए पनि अग्रजहरुलाई सधैँ सम्मान गर्नुपर्ने उनको धारणा छ । राजनीतिले सबै क्षेत्रको निर्धारण हुने भन्दै उनी आफूले सभापतिको जिम्मेवारी पाए दबाब र भागवण्डा प्रवृतिको अन्त्य गर्ने बताउंँछन् ।