चितवन । काम र मामको खोजीमा भौतारिएर हिंँडे , भौतारिदा भौतारिदा नारायणगढ आईपुगे । भौतारिएको केही दिनपछि काम मिल्यो खलासीको । खलासीको काम पनि धेरै दिन टिकेन । फेरी जुत्ता फ्याक्ट्रीमा पुगे त्यहांँको काम पनि धेरै समयसम्म लम्बिएन । अनि मलेशिया हानिए त्यो पनि धेरै बर्ष टिकेन । फेरी नारायणगढकै एउटा पसलमा जुत्ता सिलाउने काम पाए त्यहांँपनि शाहुको गाली र थोरै पैसाले पेट पनि भरिएन । अनि निर्णय गरे सडकपेटीमै भएपनि आफ्नै काम गर्ने जसोतसो गुजारा गर्ने । अहिले आएरमात्र उनी यही ईलममा अडिएका छन । अहिले उनी सडकपेटीमै उनी ग्राहकको जुत्तासंँगै आफ्नो फाटेको जिन्दगी सिलाउंँदै छन ।
मकवानपुर इपा नगरपालिकाका वडा नम्बर ७का ३९ बर्षीय राम कुमार रम्तेल अहिले भरतपुरको विरेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस रोडमा तीन बर्षदेखि जुत्तासँग पौठेजोरी खेलिरहेका छन । यसैमा उनी आराम र खुशीको जिन्दगी जिईरहेका छन । हुनत उनको परिवार विपन्न र दलित समुदायको परिवार हो । चार दाजुभाई र एउटी बहिनी सहित सात जनाको परिवारमा दुईछाक जोर्न पनि धौ धौ थियो उनको परिवारमा । ‘खेतीपातीमै निर्भर घर छेउछाउको बारीले मात्र के खान पुग्थ्यो र ?’ उनले विगतको पारिवारिक दुःख बेसाए । त्यतिमात्रै होइन उनी सातैबर्षको उमेर हुंँदा उनका बाबु मरे, एउटा दाई कहांँ हराए अहिलेसम्म अत्तोपत्तो छैन । बहिनीले बच्चा पाउन नसकेर अकालमै ज्यान गयो । ‘मैले यतिसम्म हण्डर ठक्कर खाएंँ की भनिसाध्य छैन । त्यसपछि मलाई गाउंँ बस्नै मन लागेन ।’उनी सुस्ताउंँछन । कसैलाई नभनी ‘टीनएज’ उमेरमै बसमा चढेर नारायणगढ झरेका उनी पहिलो काम बन्यो बसकै खलासी गर्ने काम ।
केही बर्ष खलासी काम गरे पेट बाहेक अन्य केही भरिएन । नत घरमा पैसा पठाउन सके नत जम्मा गर्ननै । ‘त्यही त हो केटाकेटीको बेला थियो , खान दिन्थ्यो , दुईचारपैसा हातमा हाल्लिदन्थ्यो । रमाइलोमै सकिन्थ्यो ।’ खलासी गर्दाको क्षण सम्झिए उनले । एक कक्षा पनि पढ्न नपाएका उनीसंँग अरु विकल्प पनि थिएन । नत घर फर्कनै सक्थे नत काममा स्थिर हुननै सके उनी । ‘मेरो बसमा कैयौं रात सुतेको र चिउरा चाउचाउले भोक मेटेको अनुभव छ ।’उनी सम्झिन्छन । कहिले नेपाल बन्द कहिले चक्काजाम कारण उनले खलासी काम छोड्नु परेको उनले विवशता कहे ।
खलासीबाट केही पार उपाय नलागेपछि त्यसपछि नारायणगढ वरिपरि नै काम खोज्न थाले खोई किन हो त्यति बेला उनलाई होटलमा पनि काम पाउंँथेनन । अनि एउटा साथीकै सल्लाहमा जुत्ता फ्याक्ट्रीमा काम गर्न पुगे । नयांँ काम , नयांँ परिवेश उनलाई शुरुमै जुत्ता सिलाउने आउने कुरै भएन । अनि अरु कालीगढलाई सघाउने काम गरे । जुत्ता मिलाउने , पालिस गर्ने सुकाउने प्याकिङ्ग गर्ने काम बाटनै जुत्ता सिलाउने सीप सिक्दै गए उनले । त्यसको केही महिनापछि भने उनी काममा निपुर्ण भए । काममा त निपुर्ण भए तर ज्याला भने पूर्ण रुपमा पाएनन । ‘के गर्ने एउटा जुत्ता बनाएको जम्मा ३५ रुपैंया दिन्थ्यो । त्यसले के पुग्थ्यो ।’ उनले दुखेसो पोखे । हुनत उनले त्यतिबेला नै चितवनकै चेलीसंँग लगनगांँठो कसिसकेका थिए । कोठाभाडा खान लाउन मुश्किलनै परेपछि उनले अरु विकल्नै पाएनन अनि हानिए मलेशिया । त्यतिबेला हाम्रो देश राजनीतिक अस्थिरताको चरम भूमरीमा थियो । मलेशियामा पनि झण्डै आधा दशकभन्दा बढी काम गरे केही उकासिने छांँट देखिएन । ‘त्यतिबेला ९ हजार महिनाको दिन्थ्यो जांँदा १लाख २० हजार ऋण काढेर गएको हो । रित्तै गएको रित्तै फर्के ।’ उनी निराश हुन्छन ।
फेरी चितवननै फर्के अनि नारायणगढको एउटा पसलमा आफैले जानेको काम जुत्ता सिलाउने काममै व्यस्त भए । त्यसले पनि उनको जिन्दगीमा कुनै परिवर्तन आएन। त्यतिबेलासम्म उनको एउटा छोरा एउटी छोरी भईसकेका थिए । खाने मुख बढ्दै गएपछि उनको कालिगढको कामले मात्र केही छोप लागेन अनि निर्णय गरे, जसोतसो आफैं कालीगढ आफै साहु बनेर बाटोमै बसेर भएपनि जुत्ता सिलाउने, पालिस गर्ने । विगत तीन बर्षदेखि उनको दैनिकी फेरिएको छैन तर जिन्दगी भने फेरिएको छ । ‘बिहान ६ बजे आउंँछु बेलुका ७ बजेतिर कोठ फर्किन्छु । पछिल्लो दैनिकी बारे उनले सुनाए । अहिले उनको कमाई र ग्राहकपनि दैनिकरुपमा बढ्दै गएका छन । ‘अहिले त्यही १८ सय देखि २ हजार दैनिक कमाई हुन्छ त्यसमा १५ सय जति बस्छ ।’ आफ्नो कामप्रति उनमा सन्तुष्टि झल्कन्छ ।
त्यो भन्दा फरक दृश्य उनको फुटपाथ पसलमा देखिन्छ । उनी त्यहांँ जुत्ताको डाक्टर रामकुमार रम्तेल भनेर चिनिन्छन । उनले नजिकै राखेको साइनबोर्डले पनि त्यही कुराको पुष्टि गर्छ । दैनिक कमाईमा उनी सन्तुष्ट भएपनि जिन्दगी र परिवारको पीडा देखेर उनी भावुक बन्छन । ‘म पनि प्रेसरको रोगी औषधी नियमित खानुपर्छ। आमाको पनि घांँटी चल्दैन । आफू बांँच परिवार बचाउ ।’ यस्तै छ जिन्दगी । उनले खुइय गरे । तर पनि उनी हरेश खांँदैनन हिम्मत हार्दैनन । ‘जिन्दगीमा कैंया दुःख पीडा त बेहोरियो कर्म गर्दै जाउंँ एकदिन त भगवानले हामीजस्तो गरीबलाई कस्सतो नहेर्लान ! ’उनको आशा अझै मरेको छैन । कमाईको केही पैसा बचाउनुपर्छ भन्ने सोच बनाएका उनले आगामी दिनमा सडकपेटीमा नभई आफ्नै पसल राख्ने लक्ष्य लिएका छन । ‘यही पछाडि सटर बन्दै छ पाएँ भने यसमै पसल राख्छु होला ।’ उनको सुन्दर सपना छ । दुई छोराछोरीकै बाबु उनमा अहिले आफ्नो भन्दा छोराछोरीको बढी चिन्ता छ । भविष्यमा चितवनमै एउटा सानो टुक्रा घडेरी किनेर झुपडीनै भएपनि बनाउने सोचमा छन उनी । ‘हेरौं कर्म र भाग्यले कत्तिको साथ दिन्छ । नमरी बांँचे कालले सांँचे ।’ उनले कुराकानीको बीट मारे ।
‘कामलाई ठूलो र सानो मानेर खिसिट्युरी गर्ने हाम्रो समाज रम्तेलले जस्तै जुनसुकै कामलाई नि सम्मान गर्न सके सफल भइन्छ भन्ने कुरा मनन गरे बेरोजगारी भएर आम युवा भौतारिनु अवस्था नआउला कि ?’
-
१.
-
२.
-
३.
-
४.
-
५.
-
६.
-
७.
-
८.
-
९.
-
१०.
-
१.
-
२.
-
३.
-
४.
-
५.
-
६.
-
७.
-
८.
-
९.
-
१०.