चितवन । नगदमा खरीद र नगदमै बिक्री भईरहेको सुनचांँदीका गहना पछिल्लो समय तरलताको कारण उधारोमा बिक्री गर्नुपर्ने व्यवसायीको बाध्यता छ । कोरोनाकहर पछि केही उकासिन लागेको सुनचांँदी कारोबार पुनः सुस्ताएको छ । बिहेको सिजनमा कारोबार उकासिने आशमा रहेका सुनचांँदी व्यवसायीहरु तरलताकै कारण निराश हुंँदै गएका छन भने अर्कोतिर सुनको मुल्य प्रतितोला १ लाखको हाराहारीमा पुगेको छ । बैंक र बजारमा पैसाको अभाव हुन थालेपछि सुनचांँदीका गहना बनाउन र किन्न आउने ग्राहकको संख्या पनि न्यून रहेको व्यवसायीनै बताउंँछन ।
सुनचांँदीको मुल्यमा क्रमश बृद्धि हुंँदै गएको र तरलता अभावको कारण पनि सिजनमा पनि कारोबार सुस्ताउंँदा उनीहरु निराश बनेका हुन ।
जय सन्तोषी माता सुनचांँदी पसल,नारायणगढका सञ्चालक रुवीन रामुदामु तरलताको अभाव केही समय नदेखिएपनि हाल आएर सुनचांँदी व्यवसायमा देखापर्न थालेको बताउंँछन । ‘माघ महिना सम्म त बिक्री पनि ठिकै थियो ग्राहक पनि ठिकै थिए फागुनबाट भने कम हुंँदै गएको छ ।’ उनले भने । लकडाउनका कारण रोकिएका बिहे ब्रतबन्ध तथा धार्मिक अनुष्ठान कार्य सुचारु हुंँदा व्यवसायले गति लिएपनि पछिल्ला दिनहरुमा बिक्री कम हुंँदै गएको उनले बताए । ‘दैनिकजसो सुनको मुल्य पनि बृद्धि हुंँदै गएको छ तरलता संकटपनि थपिदै गएको छ ।’ उनले भने । कतिपय नियमित ग्राहकहरुको काम सम्पन्न गर्न उधारोमा सुन बिक्री गर्नुपर्ने अवस्था आएको उनको भनाई छ । ‘सुन भन्ने चीज उधारो खरीद बिक्री भन्ने कुरै आउंँदैन तर ग्राहकको काम चलाउन पनि केही दिनको लागि दिनै पर्यो ।’उनले भने ।
कतिपय सुनचांँदी पसलका सञ्चालक भने सुनचांँदी व्यवसायमा अहिलेनै प्रत्यक्ष असर नदेखिएको बताउंँछन । कोरोनाकहरमा ठप्प भएको व्यवसाय कोरोना र सिजन आएसंँगै सन्तोषजनक कारोबार भईरहेतापनि पछिल्ला दिनहरुबाट भने कम भएको बताउंँछन । ‘कोरोनाको बेलामा जस्तो ठप्प त छैन तर जुन रुपमा कारोबारको अपेक्षा गरिएको त्यो चाहिंँ छैन ।’ आधुनिक सुनचांँदी पसलका सञ्चालक बिकास वर्माले भने । बर्षौदेखिको सम्बन्ध भएका ग्राहक र विश्वासिलो ग्राहकहरुलाई भने उधारोमा गहना दिनुपर्ने उनले बताए । ‘बैंकले लोन दिएको छैन । रेमिट्यान्स पनि घटेको छ । मानिसलाई आफ्नो गर्जो पनि टार्नुपरेको छ ।’ बर्माले भने । सुनचांँदीको मुल्य बृद्धि र तरलता अभावकै कारण अब गहना किन्ने भन्दा पनि बेच्ने ग्राहक आउन थालेको उनले बताए ।
सुनचांँदीका गहना प्रयोग गर्नुपर्ने नेपाली संस्कृति भएपनि मुल्य बृद्धि र तरलताकै कारण ग्राहकले कम मात्रामा गहना खरीद गर्ने गरेका छन । अर्कोतिर शेयर बजार पनि उकासिन नसकेका कारण मानिसहरु कम घाटा खान तथा सुरक्षित लगानी गर्न सुनचांँदीमा लगानी गर्न उत्सुक हुन्छन भने कतिपयले भएको सुनचांँदी बिक्री गरेर शेयरको लगानीलाई सन्तुलित गर्ने प्रयासमा पनि छन । लुम्बिनी ज्वेलर्सका सञ्चालक राजु बराली तरलताकै अभाव कारण ग्राहकले अत्यन्त न्यून मात्रामा मात्रै गहना खरीद गरेको बताउंँछन । ‘मानिसले बिहे ब्रतबन्ध सुन्न टन्न किन्छु भन्ने ईच्छा र धोको त हुन्छ नै ,तर के गर्नु अहिले नत बैंकमा पैसा छ नत मानिस संँग ।’ उनले भने । सुनचांँदी मुल्य बृद्धि तरलताकै अभाव कारण ग्राहकको संख्या बिक्रीको परिमाण अत्यन्त न्यून हुंँदै गएको बरालीको भनाई छ । तरलताको कारण घरजग्गा,पर्यटन, उद्योग तथा अन्य साना व्यवसायीहरुमा असर परेका बेला यसको असर सुनचांँदी व्यवसायमा पनि प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रुपमा पर्दछ ।
राष्ट्रबैंकको नीति खुकुलो नहुंँदा र सरकारले सरकारले पुंज्ाँीगत खर्च गर्न नसक्दा यसको असर बैंकिङ्ग तरलतामा परेको बताउंँछन लगानी र वित्तिय व्यवस्थापनमा बिद्याबारिधी गरिरहुनु भएका कपिलदेव सुवेदी । ‘एउटैमात्र फ्याक्टरले तरलता अभाव हुंँदैन । उनले भने, पुंँजीगत खर्च कम हुनु, पर्यटन क्षेत्र धराशायी हुनु , घरजग्गा कारोबार कम हुनु , अनुत्पादक क्षेत्रमा लगाी हुनु थुप्रै कारण हुन्छन ।’ बिशेषगरी सुनचांँदी विलासी बस्तु र लगानी र सम्पती जोड्ने स्रोत भएपनि मानिसको पहिलो प्राथमिकतामा नपर्ने हुनाले पनि यो क्षेत्रलाई पनि असर पर्ने उनले बताए । ‘यसको समाधानको लागि विलासी बस्तु र अनुत्पादक क्षेत्रमा लगानी रोक्नु , हुण्डीजस्ता कारोबारलाई निरुत्साहित बनाउनु र उत्पादन क्षेत्रमा लगानी गर्न प्रेरित गर्नुनै हो ।’ उनले भने ।